North Cachar Hills Autonomous Council MAC election nei hun ding le nomination file hun ding ka hriet le inruolin zanmu tuorem lo khawpin ngaituona ka neia. Ka piengna-Harangajao a ram le leilung min inhawi ti naw hai sienkhawm ka ta ding chun khawvel vanram a ni ringawt a nih. Lekha inchukin Ghy khawpuia um lang khawm ka lungril umna chu Harangajao bawk a ni nawk hlak. Min khawvel changkangna tieng an pan po leh kan vangkhawpui ruok chu Old Stone Age tieng a hmasawn tlat. Iengpo khawm nisien a thupui a lut chawr el tang ka tih.
Nomination file ni a hung hnai deu deu, ka lung anrim deu deu. Tu tum aw an ngir ding, India sawrkar in Right to Franchise a mi pek hi phingpui vawikhat vawihni inhawitir na ringawtin kan hmang rek el dim ti ngaituona’n ka sipliem a. Nomination File ni a hung tlung zet tah, ka I lo ti tak chu a hung tlung tah. Thawthei hlak ka nei bawk si nawh, ka theisun chuh ka sung le kuohai hrilvar chau anta ti ka hrieta, namenin ka lo sawl nawh. “ Money can buy everything except life” hi thu hin ka nabenga dar angin an ri tawp thei nawh.
Sap sumdawnghai Britain rama inthawk hungin kum 200 lai zet India an thuhnuoia an lo sie a. An inlal sung po po India neina an ram changkang na dingin an hmang char char a, a ram le leilung chu suk hmasawn nekin an suk pasie lem. An ni hlawkna naw ding kha chuh thaw kuok hrim an nei bek nawh. Asan bulpui tak chu a ram mi an ni naw lei kha a ni tak a nih. Mani u le nauhai hman hmangai intak ei ti nak laia British Sorkar khan India a lo hmangai naw ding reng a nih.
Kan constituency 25 Lower Kharthong khawm mi 3 in nomination an hung file ve a- Ngamrothang Hmar, Lallawmtan Lungtau, Ropui. An in CANDIDATE nasan ruok chu pakhat khawm ka hriet pui nawh. Ram le hnam hmangaina leia sukchangkang/hmasawn nuom, mani phing sukbel nuomna leia in Candidate an ni??? An manifesto a chu chu kha kha thawng ka tih ti chu anhril ve a. An bau an kuo lei chaua an hril am an lungril ruk taka an ti??? Ka hriet ve der nawh.
Pu Zuol an lal lain changkangna ding awm chuh an hungin lang vuot a, sienkhawm tak chang ram ruok chu a va vang kher el!! Buolmuol Bagan a road chu an hung siem ngeia, fur a hung niin vadungte ti thei khawp hielin a um nawk. A mipuihai kan tha taluo lei, a agent hai lei, Pu Zuol a lei, ama chungah hai lei, Office a thawktu hai lei- tuhai lei am a ni ruok chuh ka hriet nawh. “Hmar tlangpui an thim” Pu Thangngur in a ti le khan tekhi thei a ni am aw??? Ni mei a tih. Pu Zuol hi a biel mi le sa ngei nisien khawm changkangna ding ruok kha chu a va vang de!! Tak changlo changkangna el chau a lo nih.
Pu Lallawmtan le Pi Ropui hi a biel mi le sa chu an ni naw tawp. Ieng leia an hungin candidate am ti ka lo ngaituo laiin Jinam valley a min hriet suok tir rum rum a. Jinam Valley hi NC Hills a Hmar nauhai Jerusalem ti’n ka lo ko ve hlak a, sienkhawm vawisun ni chen hin a ram le leilung thautui chu British Sorkar ang deu khan ram dang mi’n an la sawrdawk pei. Tuhai thiem naw am a na??? A thlangtu mipui hai lei am an Candidate hai ??? Ka hriet lul nawh. Vawisun ni chena a la tlinghai hi iem ana an thaw??? Nang le keia sie le tha hrietna an tah. A tu khawm ka dem nawh ana chuh mani phingpui lo ngaituo leia a mipui hai khawvel puotienga an la sie ruok chu dem thei pa tawpin ka dem. Zani ela an thlangtling pa Pu Khawbung hi te?? A ram le leilung mi ni lo, tuolpui mi le sa ni bawk si, iengleia a zun candidate am a na?? Ka hriet ta naw bak el. A biel mi le sa in candidate an um si a, piengna ram hmangaitu ding ieng leia an tlangtling naw el am a na??? Sum nei naw lei, Politically not fit, mipui dit naw reng reng lei, a lo tling khawma chem mawl ang- ieng lei tak am a ni??? Ka hriet lul nawh. A biel mi le sa Candidate pa- a ram le leilung hriechiengtu hin hmangaina tinreng in a hmangai awm vei leh, mani pienga le murna hmangai naw tu chu tawngsie phur thlak a nih. Iengpo khawm nisien a tling tling tak chu mani hmasiel lo dingin ka ngen mawl mawl.
Harsatna in iengkim thaw an huom an lo ti angin Campaining tan a ni char anthawk khan Congress Candidate nekin Independent han ri an nei ti ka hriet chu siemtu kan tum nuom hiel a nih. A dit dan ang taka siem ei ni si. Ngamrothang- kum sung khan a field a lo siem char char a, harsatna le buoina tuoktu a I lo thangpui hai kha anphatsan tu an ni el am an ta aw ti ka ngaituo a, harsatna lei a ni leiin tukhawm ka mawsiet ngam nawh. Election tawm ela ri hung nei phut, sum senga ri hung neihai kha dem thei pa tawpin ka dem. Buolmuol Bagan a RPF camp ramhnuoimi han an hung ambush tum khan khawtiem an um zo??? Nu le nau thlaphang takin an um lai thlamuongtu ding pakhat khawm an um nawh. In candidate tum an ni si chun long term plan neiin hung ta raw hai seh. Thawk le khata sum anhung dehawn po po kha harsa ngawi ngawi hai kuoma an tlawnin semhai sien thiltha thaw an ni awm veil eh. Mi thenkhat zu le sa chenna ding ringawt a anhmang kha chu a va hei pam lawm lawm, ram le hnam suksietu el chau an lo nih. Politically minded nei naw hai chu hung lul tan aw ro.
Sipai laka mi vengtu, damnaw Haflong a buoipui ngaihai lo buoipui tu, tulna le mamawna a lo thangpui hlaktu, ka sawl e ka kham e ti loin mipui kan kuoltu MAC a ni naw lai khawmin- mi anga sumhnar nei lel lul chu an nawh, sienkhawm a thei ang tawp tawpa mipui a lo samdawl na kha a ra ei inkhumtir leiin vawisun hin Lower Kharthong mi le sa hai pop o kuoma ka lawm takzet. Lower Kharthong a thautui hung sawrdawk tum ringawt hai, neina lei ringawt a ri hung nei phut hai kha ei vote hlutak ei lo pek naw leiin ka lawm takzet. Ei PM Manmohan Singh khawm ASSAM Rajya Sabha MP dingin vawili zet a lo ni ta a, tulai hnai el khan a vawinga dingin nomination a lo file nawk tah, Rambung thuoitu meu hmana a constituency ieng thaw kuo lo chun a ram mi naw hai chun hmangaina tak tak an nei ding am a nih???
Ka u le nau, sung le kuo, then le ruol, Lower Kharthong mipui po po ramdang mi han an mi thuoi ding ditnaw a, a ram ni ngei, mipui hriechiengtu ei tlang thling leiin inchunga lawmthu hril ruollo ka bat. Hmatieng khawm ei ni laia mi ngei mi thuoitu thlangtling nawk ding ka hung fielsa bawk cheu.
DANIEL LUNGTAU
25 MAY, 2013