![]() |
Google Image |
Section 2(k) of the Juvenile Justice (Care and Protection of
Children) Act, 2000 defines “juvenile”or “Child”as a person who has not
completed eighteen years of age.
A thupui en ringawt khawma ziek ka huphur hle a, ziek hne
ding khawmin ka thiemna le varna in
a la phak nawh. Chu sa khawm chun ei Hmar hnam sungah kum tlinglohai ei
enkawldan/ thunundan hi sawt taka inthawk ka lo ngaituo hlaka, sawl um ka ti el
khelah naupang la hungin ṭhanglien pei hai ta ding khawma an hmakhuo sukpiktu an ni thei
tlat.
Zawlbuk sikul-ah inthawka
suokhai thuawi tak tak an ni hlak, mani neka upa inza dan an thiem a,
tlawmngaina an hau el khelah khawsung ta dinga hnawksak um an um ngai nawh ti
hi ka pi mi hril pek dan a nih a. Zawlbuk sikul la umsien chuh tulaia ei hnam
sungah ti ti sep ngunna tak hai khawm hi a thlung kher ka ring nawh. Zawlbuk
inzirtirna kha tharum le ṭitna nisien khawm a hun taka zirtir an ni leiin a
petek an um bek ngai nawh.
Khawvel hung changkang
peiin mihriem ei inzirtirdan le nundan khawm a hung danglam peia. Pi le pu
nunphung tamtak khawm bansan ei nei nuol tah. Amiruokchuh kum la tlinglohaiin
thawsuol an nei phat a ei la’n zil na ruok chuh a la danglam naw a, hnam
mawl(barbarian) hai thawdan ei la fen ran.
Kum Zabi 20th
anthawk Chanvo(Rights) mihriem inṭhanglienna/ vengna dinga pawimawzie hrietna a
hung punga, chuongang takin Nuhmeihai khawmin Right to Vote, New Zealand in
1893 khan a lo pek tah a nih. Naupang Chanvo pawimawna leiin UNO khawma
“Convention On The Rights Of Child”1989 khan a huoihawt. India khawma Juvenile Justice (Care and Protection
of Children) Act Kum 2000 khan a lo pass tah.
Naupang Kumtlinglo chu thilsuol a thaw khawma dan
angin(puilting dan) in a rel thei nawh a, Kum 18 an tlinghma po chuh Juvenile
Justice (Care and Protection of Children) Act dan hnuoia enkawl an ni hlak.
Thanga’n tuolthat sienla khawm kum a la tlingnaw chun a hming, sikul, address
media ah suklang thei ni nawng a ta, misuol turu a zil angina zil thei bawk naw
nih. A hranpa lieua enkawl ning a tih. “Child Welfare Committee”in Naupang Kum
tlinglo chu venghimna, enkawlna mamaw ah a ngai chun a chungthu sukbo theina a
nei. Nirbhaya Pawngsuol Case a khawm khan Kum tlinglo a ṭhangsa leiin a hming tarlang a ni naw el khelah Juvenile Court a rel mek a nih. Thiem
inchangtirnaw a ni chun a tam taka kum 3 Correctional Facilty a sie ning a tih.
Hmar hnam sunga khawm hin eiin enkawldan hi a ṭhanaw ka ti ni loin a taluo deuin ka ngai. Thanga’n
ruk inru sien VDP/HYA/VAL/Nupui Pawlin a sim theina / inpuongsuokna dingin zil ngei ei tih ti kan hmai nawh. Misuol thi ngei ngei ding anga ei inzil
hin thil ṭhanaw tamtak a ra suok thei. Chuonghai chu:
- Nu le Pa, U le Nau, Ruol le Pai laka inremlona
insangtak
- Mental health problems- Lunghnuolna, lungzingna
- Nu le pa kara inlaichinna a suksiet
- Ru le chang na/ ru ṭo.
Naupang chu taksa
hremnaa(Corporal Punishment) enkawl nekin “Moral Policing” in a ra suok a ṭha
lem ti’n Anne B. Smith chun a hril. Andik bawk a. Khawvel a inzawmkhawm lientak
UNO hmana naupang kumtlinglo Chanvo a ngai pawimaw chun ei ni hi te hnam
mawl(barbaric) inzilna ei la thaw zing ding am a nih?? Tlangmi ei ni na angina
Police a rel chuh hmingsie angina ei ngai a, case khawm ei file zen zen nawh.
Muolpho thlaka ei ngai si chun ei inzilna hi ei ngaituo chet chet hlak am??
Tulai khawvel varna an ṭhanglien pei angin naupanghai khawma ei hriet lo tamtak hriet an
nei nuol tah. An chanvo an la hrietnaw leiin ei la muolpho naw mei mei a nih.
Naupang bengvar tak el hi lo zil tah inla, a chanvo hrietna lei khan Police
Case siem sien iem chang ei ta?? Police Case siem muolpho thlaka ei ngai thei
chun Naupangpa thithaw leiin khuo, hnam Media ah na taka dem ei ni ding ti kan hmai nawh. Chu hmabaka muolphona a la um ding am a nih??
Na taka zilna ei inpek hin
naupang a chanvo po po lapek tu ei ni ran a nih. Child Rights activist ei rama
umhai sienchuh lungin intang um meu tang ei tih. India khawma dan ṭha tak naupang ta dingin an duong hih a
bawsietu ni nekin a kengkawtu ni lem ei tiu. Ei naupanghai hi ei hmakhuo
ṭhuoitu an ni si a.
No comments:
Post a Comment